Kolory w języku japońskim

Witam w nowej serii mini artykułów zatytułowanej #pytaniaczytelników, ale i nie tylko czytelników. Pytania zadają również widzowie mojego kanału na YouTubie, uczniowie ze szkoły, w której uczę, i obserwatorzy mojego profilu na Instagramie @nauka_japonskiego_nippongo

Pytania można przesyłać na adres: nippongo20@gmail.com

{getToc} $title={Table of Contents}

Pierwsze pytanie dotyczy kolorów w języku japońskim.

Pytanie ucznia:

(pisownia oryginalna)

Zdecydowałem się z ciekawości posprawdzać różne kolory i chyba trochę otworzyłem puszkę pandory. 

Niektóre nazwy kolorów, które znalazłem wyglądają jakby zachowywały się normalnie jak "i" przymiotniki:

• くろい
• みどり
• きいろい

Ale znalazłem też kilka takich nazw które:

a) kończą się na いろ które zakładam znaczy po prostu kolor - ばらいろ <- kolor róży

b) kończą się na zupełnie cos innego

とうこうしょく - pomarańczowy

ときいろ - różowy

(Tak cos przeczuwam, że jest to spowodowane tym że są lepsze angielskie odpowiedniki

ピンク

オレンジ

 i te są znacznie mniej używane)

Więc chciałbym się zapytać (tak żeby nie pytać o wszystko na raz bo wydaje mi się ze to trochę nie ma sensu):

1. Czy jakbym powiedział くろいねこ to czy to się zgadza i czy z kolorami kończącymi się na "i" można tak ogólnie robić?
2.  Co zrobić jeżeli kolor kończy się na いろ?
3.  Czy kolory nie kończące się na "i" są poprawne i jak ich używać?

 

Moja odpowiedź:

Pytanie nr.1

Czy jakbym powiedział くろいねこ to czy to się zgadza i czy z kolorami kończącymi się na "i" można tak ogólnie robić?

Tak, jak najbardziej jest to poprawny zapis. Należy jednak pamiętać, że kolor zapisany hiraganą musi kończyć się na い (pojedynczy znak). Kolory zapisane rōmaji często kończą się na i, ale w rzeczywistości mogą być zbitką dwóch znaków, spółgloska + samogłoska (ri lub ki), jak na przykład w słowie みどり (midori), a wtedy mamy już do czynienia z rzeczownikiem.

 

くろい składa się z trzech znaków (ku + ro + i), więc jest い - przymiotnikiem, a te można używać w taki sposób, czyli stawiając go bezpośrednio przed rzeczownikiem. 

 

Dlatego warto używać zapisu: "い - przymiotniki", a nie "i - przymiotniki" i jak najszybciej odchodzić od rōmaji😉

 

O czym warto jeszcze pamiętać?

Krótki wykład na temat japońskich kolorów 😎

Japoński posiada tylko 4 kolory, które funkcjonują jak い - przymiotniki.

• biały =しろい (白い)
• czarny =くろい (黒い)
• czerwony = あかい (赤い)
• niebieski/zielony =あおい (青い) 

Wszystkie te kolory kończą się znakiem い , więc są い - przymiotnikami. 

Te 4 przymiotniki można też zamienić na rzeczowniki. Wytarczy zabrać ostatni znak, czyli い. Wtedy otrzymujemy:

• 白「しろ」- biel 
• 黒「くろ」- czerń
• 赤「あか」- czerwień
• 青「あお」- zieleń/błękit*

 Rzeczownikowych form kolorów używamy na przykład w takim opisie flagi:

共和国「きょうわこく」- Rzeczpospolita

尊厳「そんげん」- godność; majestat

自由「じゆう」- wolność; niepodległość

表す「あらわす」- wyrażać

白は共和国の尊厳を、赤は自由を表す。

Biel wyraża godność Rzeczpospolitej, a czerwień wyraża niepodległość.

Jak używać い - przymiotników, które oznaczają kolory

Powyższe 4 przymiotniki spotkamy, ogólnie rzecz biorąc, w dwóch przypadkach:

• po rzeczowniku: ゆきは  しろいです
  śnieg jest biały
  
• przed rzeczownikiem: しろい ゆき
  biały śnieg
  

W obu przypadkach sam przymiotnik nie ulega żadnej zmianie – nie trzeba modyfikować tego przymiotnika.

Dwa dodatkowe い - przymiotniki na kolor

• きいろい 

Jest to połączenie き (黄) = żółty (w j.polskim jest to przymiotnik, ale w japońskim rzeczownik) + いろ (色) = kolor + końcówka い, która przekształca to połączenie w い - przymiotnik. 

 

Więc きいろい jest い - przymiotnikiem, ale trochę sztucznie stworzonym.

Oprócz tego jest jeszcze jeden い - przymiotnik stworzony w podobny sposób:

• ちゃいろい.

ちゃ (茶) = herbata (która ma kolor brązowy)  + いろ  + końcówka い
 

No dobrze, skoro już wiemy, które słowa funkcjonują jako przymiotniki (czyli wplatanie ich w zdania nie powinno być problematyczne, bo pokrywają się ze składnią naszego języka), to teraz przejdźmy do tych, które w naszym języku uważa się za przymiotniki, a w japońskim funkcjonują jako inne części mowy. 

Pytanie nr.2

Co zrobić jeżeli kolor kończy się na いろ?

Jeśli składnia zdania to: kolor + rzeczownik (np. biały śnieg), musimy skorzystać z partykuły の, czyli:

バラいろのかべ = różowa ściana

Jeśli skladnia zdania to: rzeczownik + kolor (np. śnieg jest biały), nie musimy dodawać żadnej partykuły czy też modyfikować samego koloru.

かべは　バラいろです= Ściana jest koloru różowego

Więcej o kolorach z いろ

Przykłady przytoczone w pytaniu:  バラいろ i ときいろ to kolory, które są inspirowane codziennym przedmiotami, rzeczami, zwierzętami, roślinami itp. W języku polskim również stosujemy podobny zabieg i możemy powiedzieć: kolor zachodzącego słońca lub kolor płatków róży. 

バラいろ = kolor różany; różowy; kolor zainspirowany kwiatem. Po wpisaniu tego koloru w Google pojawią się zdjęcia róży, co też sugeruje, że ten kolor został właśnie zainspirowany tym kwiatem. 

Warto też zauważyć, że język polski często ma dwa słowa na kolory inspirowane codziennymi przedmiotami – przymiotnik (różany) lub zwrot (kolor płatków róży). W japońskim, jak widać, mamy tylko jeden sposób, aby wyrazić/opisać takie kolory.

 

ときいろ musimy zapisać w kanji, czyli 鴇色. 

Znajdujące się tu とき (鴇) to gatunek ptaka (tego na zdjęciu poniżej). 

Jest to po prostu odcień/kolor tego ptaka. Zamiast kombinować i szukać odpowiedniego koloru np. bladoróżowy wpadający w matową biel (lub coś podobnego), szybciej będzie, jak powiemy: 鴇色 . Nasz słuchacz szybciej zrozumie, o który kolor nam chodzi, jeśli wyobrazi sobie tego ptaka. 

Pytanie nr.3

Czy kolory nie kończące się na "i" są poprawne i jak ich używać?

Kolory niekończące się na i (lub tak jak pisałem wcześniej: na い) to będą kolory, które występują wraz ze słowem いろ (kolor) lub takie, które nie potrzebują słowa いろ. I tak, są poprawne.

 

Wśród tej drugiej "grupy" możemy jeszcze wydzielić:

 

- słowa japońskie, jak np. みどり

- słowa takie jak とうこうしょく(o których napiszę poniżej)

- oraz zapożyczenia, jak np. オレンジ

 

Rzeczowniki, które oznaczają/funkcjonują jako kolory

Wśród podstawowych kolorów są takie, które – tak jak pisałem w odpowiedzi na poprzednie pytanie – pochodzą od codziennych przedmiotów, roślin itp. 

みどり jest jednym z takich przykładów. Aczkolwiek みどり to przykład koloru, który nie wymaga dodania do niego いろ. Można, ale nie trzeba.

みどり przetłumaczone na angielski czy polski to zielony (przymiotnik) lub zieleń (rzeczownik). W japońskich słownikach jest jednak skategoryzowane tylko jako rzeczownik. 

町「まち」= miasto

多い「おおい」= wiele; dużo

この町はみどりが多いです。
W tym mieście jest dużo zieleni.

Innym przykładem takiego koloru jest むらさき (紫). Jest to kolor fioletowy. Choć tak naprawdę jest to wersja rzeczownikowa, czyli fiolet.

ムラサキ科(か) to grupa roślin ogórecznikowatych. Podobno rodzime gatunki tej grupy występujące w Japonii mają białe kwiaty, ale fioletowe korzenie. I tak właśnie zaczęto używać nazwy ムラサキ do określenia koloru fioletowego.

Kolor むらさき można spotkać, podobnie jak みどり, w dwóch wersjach. Wraz z いろ albo bez.

むらさきのじゅうたん

Fioletowy dywan

むらさきいろのぼうし

Fioletowy kapelusz
(lub: kapelusz koloru fioletowego; jak pisałem wcześniej - w naszym języku mamy dwie możliwości zapisu)

Z mojej obserwacji wynika, że częściej spotkamy jednak wersję むらさきの〇〇

UWAGA: jako nazwa rośliny zazwyczaj używany jest zapis w katakanie, zaś kolor zapisywany jest w kanji lub hiraganą. Więcej o różnych sposobach zapisu znajdziesz w moim filmie.

Zapożyczenia

Jeśli chodzi o zapożyczenia to generalnie można spotkać obie wersje. Zarówno z いろ jak i bez i obie są OK. Aczkolwiek w przypadku オレンジ trzeba pamiętać, że to również nazwa owocu.

Więc jeśli chcemy zaznaczyć, że chodzi o kolor, to warto dodać to いろ. Bo na przykład オレンジのケーキ można zrozumieć jako pomarańczowe ciasto - taki ma kolor, ale niekoniecznie jest z pomarańczą jako składnikiem.

オレンジいろのケーキ = ciasto koloru pomarańczowego

オレンジのケーキ = ciasto pomarańczowe (główny składnik to pomarańcza)

Oczywiście, należy też sugerować się kontekstem w takich przypadkach.

Inne słowa takie jak グレー, ピンク można śmiało dawać bez słowa いろ, ponieważ nie ma przedmiotu, który nosi taką samą nazwę.

Kolory mniej oczywiste

Jeśli chodzi o słowo とうこうしょく, to może wydawać się ono problematyczne, bo nie słychać w nim słowa いろ, ale gdy zapiszemy je w kanji, czyli:  橙黄色, to wiemy, że mamy do czynienia z czymś, co funkcjonuje jako kolor.

Spójrzmy na części składowe tego słowa:

橙 czytane jako だいだい oznacza rodzaj kwaśnej pomarańczy

黄「き」= kolor żółty

色 = ten znak samodzielnie może być czytany jako いろ (oznacza wtedy kolor), ale w tym przypadku czytane jest jako しょく, ponieważ występuje w złożeniu (znaczenie zostaje bez zmian). 

Tak więc 橙黄色「とうこうしょく」to kolor kwaśnej pomarańczy zmieszany z żółtym.

Dlaczego w tym słowie znak 色 odczytujemy jako しょく , a nie いろ? 

 

Przez słowo stojące przed nim.  橙黄 to złożenie sinojapońskie (więcej o rodzajach słów w moim darmowym kursie), a te najczęściej odczytujemy czytaniami on'yomi. Pozostałe przytoczone słowa były połączeniem jednego znaku kanji + 色.

灰色「はいいろ」

鴇色「ときいろ」

茶色「ちゃいろ」

緑色「みどりいろ」

Natomiast 橙黄色 to kombinacja  橙黄 + 色 i ze względu na to, że pierwszy człon to dwuznakowe złożenie odczytane czytaniami on'yomi to naturalną koleją rzeczy było odczytanie 色 jako しょく , które też jest czytaniem on'yomi tego znaku.

Teoretycznie można użyć tego słowa jako wyrażenia opisującego kolor pomarańczowy, jednak prawdopodobnie będzie to rodzaj porównania czy jakiegoś bardziej poetyckiego opisu.

Oczywiście używamy takich słów tak samo jak innych rzeczowników, które zawierają słowo いろ lub nie, czyli:

• 〇〇はとうこうしょくです。
• とうこうしょくの〇〇

 

Wsparcie

Jeśli podoba Ci się to, co robię i jest to przydatne, możesz okazać wsparcie, zostając moim patronem 

https://patronite.pl/nippongo20

bądź stawiając mi symboliczną kawę. Będę wdzięczny za każdą 😌👍

https://buycoffee.to/nippongo

 

Ciekawostki

Precyzja w języku japońskim

Spójrzmy na poniższy przykład:

źródło: https://yourei.jp

Zaznaczone słowa zapisane są w kanji, ale ich furigana (podpis nad znakami) jest zapisana w katakanie. Dlaczego? Słowa, które normalnie pisze się katakaną, mają swoje kanji? Nie do końca. To bardzo interesujący zabieg możliwy tylko w języku japońskim.

Chodzi tu o oddanie precyzyjnego znaczenia. 

 

Pierwsze słowo to 水色 i teoretycznie powinno się odczytywać みずいろ. Ale nad znakami kanji jest ブルウ, czyli niebieski (ang. blue). Czemu służy taki zabieg? 

 

ブルウ, czyli niebieski to dość ogólne słowo na kolor. Kolory mają wiele odcieni (chociażby jasny czy ciemny). Być może dodany zapis w katakanie, który odnosi się bardziej do odcienia koloru, ma za zadanie pobudzić wyobraźnie czytelnika. Kolor wody, ale taki niebieski, a nie mętny zielony - woda może mieć przecież różne zabarwienie.

Drugie słowo to nasz kolor pomarańczowy. Złożenie 橙黄 używane jest tylko w kontekście koloru. Przedstawia jakiś konkretny odcień pomarańczowego. A tutaj odczytywane jest jako オレンジ, ale kanji trochę bardziej precyzują o jaki odcień pomarańczowego chodzi – o wspomniany kolor kwaśnej pomarańczy. 

Zauważ, że po tym zapisie 橙黄 nie ma 色. Jest tak dlatego, że autor podpowiada, że powinniśmy to przeczytać jako オレンジ, a – tak jak pisałem wcześniej – po オレンジ nie musimy dawać 色.

Ciekawostka nr 2

Istnieje też kolor 橙色 odczytywany na dwa sposoby だいだいいろ bądź とうしょく. To, którego użyjemy, zależy od sytuacji. 

 

だいだいいろ to po prostu kolor pomarańczy (だいだい). Słysząc to słowo, od razu wiemy, o co chodzi. 

 

とうしょく bez zapisu w kanji może stanowić wyzwanie dla słuchacza, jeśli kontekst nie jest zbyt oczywisty. Dopiero po zbaczeniu zapisu kanji, domyślimy się, że chodziło o kolor pomarańczy. Czytając teksty i znając oba czytania, można wybrać, którego użyjemy.

A jaka jest różnica między 橙色 a 橙黄色? 

 

Może po prostu zobaczmy to na własne oczy. 

 

橙黄色 jest jaśniejszym kolorem, bo jest połączeniem 橙色 (widocznego na obrazie) i koloru żółtego (黄).

Do zobaczenia w kolejnych artykułach. またね！