Czy warto uczyć się kanji?

 

Prawdopodobnie dla większości uczących się języka japońskiego nauka kanji kojarzy się z wieloma godzinami wkuwania, która niewiele wnosi i być może jest częstym powodem rezygnacji. 

 

Z tego artykułu dowiesz się jak przydatne mogą być kanji w nauce japońskiego. I to nie tylko w czytaniu tekstów, ale nawet... w rozmowie!

 

Zapoznaj się z moimi argumentami i daj później znać, czy przekonałem Cię do intensywniejszej nauki 😉

{getToc} $title={Table of Contents}

Łatwiejsze zapamiętywanie słów

Gdy uczymy się nowego słownictwa w języku, który korzysta z alfabetu łacińskiego, mamy do dyspozycji głównie jego brzmienie. Można oczywiście bazować na rodzinach wyrazowych i zapamiętywać większe grupy słów wywodzących się z jednego, ale nie w każdym języku będzie to tak samo efektywna metoda.
 
Pismo składające się ze znaków ideograficznych, które poza brzmieniem mają również swoje znaczenie (tak jak w języku japońskim), pozwala na większą kreatywność podczas nauki słownictwa, między innymi poprzez tworzenie skojarzeń czy tzw. mini historyjek w przypadku znaków, które na pierwszy rzut oka nie mają ze sobą za wiele wspólnego.

 

Rozważmy taki przykład:
 

しゃっきん

 

Powyższy zapis tego słowa lub jego brzmienie nie pozwolą nam odgadnąć jego znaczenia. Mając jednak do dyspozycji wiedzę w postaci kanji (借金), będzie nam łatwiej domyśleć się, że chodzi o pożyczkę (借) pieniędzy (金).
 
Skojarzenia nie zawsze muszą pokrywać się z etymologią danego słowa, ale ważne jest, by były skuteczne (skuteczność w tym przypadku będzie kwestią dość subiektywną), aby ułatwiały naukę.
 
Ta technika najlepiej działa w przypadku złożeń, czyli słów składających się z co najmniej dwóch znaków kanji najczęściej czytanych na sposób chiński – on’yomi. 

W przypadku "standardowej" nauki (zwłaszcza na poziomach N5 czy N4, gdzie albo kanji jest zbyt mało, albo ktoś zaniedbuje ich naukę), mamy do dyspozycji tylko informację w postaci zapisu w hiraganie. Dodatkowo, wiele podręczników kursowych zapisuje czytanie danego słowa za pomocą romaji (które często odciąga uwagę od zapisu japońskiego) i na końcu podaje znaczenie:

にっき nikki  pamiętnik

 

Taki zapis sprawia, że praktycznie nie mamy możliwości stworzenia skojarzeń, które pomogłyby zapamiętać ich znaczenie. I tu z pomocą przychodzą znaki kanji.  

 

Weźmy zatem na warsztat cztery słowa:

・はいしゃ –  dentysta

・にっき –  pamiętnik

・げっこう –  światło księżyca

・にとうきん –  biceps (mięsień dwugłowy)

 

Przeanalizujmy każde słowo, biorąc pod uwagę ich zapis w kanji. 

Zanim przejdziemy do bardziej szczegółowych analiz, zobaczmy najpierw jak wygląda analiza poszczególnych znaków w dość podstawowej wersji. Zacznijmy od słowa dentysta.

歯医者 (はいしゃ)

Znaki, z których składa się słowo dentysta oznaczają kolejno:

•    歯 - ząb
•    医  - medycyna
•    者  - osoba

Dla ułatwienia można to słowo rozbić na dwa "mniejsze" słowa:

•   歯 - ząb 
•   医者 - osoba związana z medycyną, czyli lekarz*

* Jest wiele innych zawodów związanych z medycyną. O tym, które skojarzenie wybrać i jak je wybrać podpowiadam w analizie kolejnego słowa. 

Poznanie zapisu kanji danego słowa, ułatwia stworzenie skojarzenia. Jak już wcześniej wspomniałem, znaki kanji reprezentują znaczenie. Jeśli znamy znaczenia pojedynczych znaków, to kiedy zobaczymy je zgrupowane, będziemy w stanie samodzielnie odgadnąć tłumaczenie danego słowa. Jest to nieporównywalnie bardziej efektywna metoda nauki niż poznawanie zapisu tylko w hiraganie lub katakanie (które reprezentują brzmienie) czy romaji. 

Na poniższych ilustracjach przedstawiam najpopularniejsze czytania poszczególnych znaków. Każdy z poniższych znaków ma jedno czytanie kun'yomi i on'yomi, więc odgadnięcie czytania powyższego złożenia nie byłoby aż takim problemem. Ale należy pamiętać, że są wyjątki!

 

Kolejne słowo z naszej listy to pamiętnik.

日記 (にっき)

Tym razem spróbujemy przeanalizować zapis tego słowa uwzględniając etymologie znaków i ich czytania. 

Jak widać, składa się ono z dwóch znaków:

•  日  - słońce, dzień
•  記  - pisać ręcznie

 

Niektórzy z Was pewnie zadają sobie teraz pytanie, "Co jeśli jeden znak ma dwa znaczenia?" 

 

Niestety nie ma metody, która jasno określa, które znaczenie należy wybrać. W takich sytuacjach na pewno pomoże nam kontekst. Ale jeśli uczymy się słówek z listy (bez kontekstu), to zwyczajnie można w takiej sytuacji zadać sobie pytanie, "Co brzmi sensowniej?"  

 

Słońce, które zostało opisane ręcznie, czy  

Dzień, który został opisany ręcznie?

Swoje wątpliwości można rozwiać, sprawdzając znaczenie w słowniku (zwłaszcza jeśli wszystkie opcje brzmią sensownie).

#UWAGA Znak日oznacza przede wszystkim słońce, którego to funkcją jest sygnalizowanie końca nocy i zwiastowanie nadejście następnego dnia. Dlatego tego znaku  używamy również, gdy chcemy powiedzieć dzień. O wieloznaczności pojedynczego znaku możesz dowiedzieć się więcej w tym filmie [LINK].

 

Warto również pamiętać, że znaki reprezentują także abstrakcyjne koncepty, jak dusza, czy marzenie. W takich sytuacjach znajomość znaczeń kanji z pewnością nam pomoże, choć tworzenie skojarzeń może nie być już takie oczywiste i łatwe. Wszystko zależy od wiedzy i kreatywności uczącego się. 

 

Spójrzmy teraz na czytania obu znaków.

 

#UWAGA Czytania on'yomi zapisuje się katakaną, a czytania kun'yomi hiraganą. Żeby uprościć, w tekście będę stosował zapis w hiraganie nawet jeśli będę mówił o czytaniach on'yomi.

Słowniki podają następujące czytania obu znaków:

日記 (にっき) to złożenie, a te najczęściej (choć nie zawsze) odczytujemy przy pomocy czytań on’yomi.   

 

#UWAGA W poprzednim słowie 歯医者 ( はいしゃ) pierwsza sylaba jest czytana jako は . To czytanie kun'yomi znaku 歯.

 

Znak 日 oprócz tego, że ma dwa znaczenia, to dodatkowo ma dwa czytania on'yomi:

• にち
• じつ

 

Co w takiej sytuacji? 

 

Zawsze możemy spróbować odgadnąć czytanie danego złożenia (pod warunkiem, że znamy czytania poszczególnych znaków), ale nigdy nie będziemy mieć pewności, czy zgadliśmy właściwe czytanie. Spójrzmy na ten przykład:  

 

 一人称 = いちにんしょう

 

W początkowych etapach nauki uczymy się, że złożenie  一人  to wyjątek, który czytamy jako ひとり. Znając czytanie tego złożenia i znaku 称 , z pewnością większość uczących się przeczyta powyższe złożenie jako ひとりしょう. Jakież będzie zdziwnie i frustracja, gdy słownik pokaże いちにんしょう😉

 

Kolejną kwestią, którą warto zapmiętać jest to, że niektóre znaki biędziemy kojarzyć tylko ze złożeń. Znak 記 wsytępuje również samodzielenie, np. jako czasownik 記す(しるす) oznaczający zapisać coś. Jest to słowo dość formalne i raczej używane w języku pisanym, czyli takie, z którym nie będziemy mieć styczności na co dzień. Dobrze jednak sprawdzać znaczenia pojedynczych znaków, ponieważ one też pomogą nam tworzyć skojarzenia.

Wróćmy zatem do analizy czytania naszego złożenia. 

 

Po wielu próbach ustalenia czytania samodzielnie, zajżeliśmy do słownika i okazało się, że złożenie 日記 czytamy jako にっき, a nie にちき.  

 

Dlaczego?
 

Na co dzień mówimy szybko i naturalnym następstwem szybkiej mowy są zmiany w wymowie słów. W języku polskim literka "w" często wymawiana jest jako "f", a "g" jako "k". Takie samo zjawisko zachodzi i w tym przypadku. Obecność き po ち sprawia, że łatwiej jest wymówić にっき niż にちき; tak jest po prostu wygodniej dla aparatu mowy. 

 

Więc dla tych, którzy "nie mają głowy" do skomplikowanych teorii lingwistyczno-fonetycznych najłatwiej będzie po prostu zapamiętać, że są złożenia, w których następuje zmiana wymowy. 

 

Podsumowanie

Podsumujmy krótko, czego się do tej pory dowiedzieliśmy:

• hiragana i katakana reprezentują brzmienie
• kanji reprezentują znaczenie
• pojedyncze znaki mogą mieć więcej niż jedno znaczenie, choć często to drugie znaczenie jest pochodną pierwszego (nie jest to sztywna zasada)
• złożenia najczęściej czytamy za pomocą czytań on'yomi (ale są wyjątki*)
• odgadnięcie czytania danego złożenia nie jest tak proste, jak odgadnięcie jego znaczenia (można próbować, choć konsultacja ze słownikiem jest jak najbardziej wskazana)
• czytania podane w słownikach często ulegają zmianie w mowie codziennej 
• niektóre znaki będziemy kojarzyć tylko ze złożeń, a ich znaczenia jako pojedynczych znaków będziemy odkrywać w trakcie nauki
  

*Są złożenia, które odczytuje się za pomocą kun'yomi lub mieszanką on'yomi-kun'yomi. Niestety nie ma jasno sprecyzowanych zasad, które czytanie wybrać w danej sytuacji i tego trzeba uczyć się już na pamięć. Są również złożenia, które można przeczytać na dwa sposoby  np. 目下 (めした lub もっか) w takiej sytuacji nawet znaczenia będą całkiem odmienne. Poza tym istnieją jeszcze ATEJI itp. ale to materiał na oddzielny artykuł.

Mając na uwadze powyższą listę, analiza trzeciego przykładu nie powinna sprawić nam wielu problemów. 

Trzeci przykład z naszej listy to kolejne złożenie dwuznakowe: 

月光 (げっこう)

月 to znak na księżyc, miesiąc. W tym przypadku znaczenia są również ze sobą powiązane. Tym najbardziej pierwotnym znaczeniem jest księżyc, a fazy księżyca to podstawa kalendarza księżycowego (a z kalendarzem kojarzą się miesiące). 

光 to kanji oznaczające światło. 

 

Ponownie, znając znaczenie poszczególnych znaków, odgadnięcie znaczenia słowa nie będzie takie trudne. Co brzmi sensowniej?

Światło księżyca

Światło miesiąca

 

Mam nadzieję, że wszyscy zgadzamy się, że światło księżyca brzmi sensowniej, ponieważ to złożenie tłumaczymy jako światło księżyca.

A teraz przyjrzymy się czytaniom poszczególnych znaków.

Jak można zauważyć, 月 ma dwa czytania on'yomi. I tu również ciężko będzie odgadnąć, które czytanie należy wybrać. Podobnie jak w poprzednim przykładzie, najłatwiej będzie sprawdzić w słowniku czytanie i zwyczajnie zapamiętać że zestawienie tych znaków odczytuje się jako げっこう.   

 

Oba czytania on'yomi znaku 月poznaje się dość wcześnie. がつ w nazwach miesięcy (一月(いちがつ); styczeń), a げつ np. w słowie poniedziałek 月曜日 (げつようび); pod warunkiem, że kanji są w miarę wcześnie wprowadzane do nauki. Musimy po prostu zapamiętać, że w przypadku 月光 wybieramy czytanie げつ.

 

I tak samo jak w przypadku にっき następuje mała zmiana w wymowie, czyli nie げつこう tylko げっこう.

 

Ostatnie słowo to złożenie trzyznakowe:
    

二頭筋(にとうきん)

二 to kanji oznaczające dwa; 

頭 to znak na głowę (lub znak używany do liczenia dużych zwierząt);

筋 oznacza między innymi mięsień, ścięgno, błonnik (w zależności od słownika, może pojawić się więcej znaczeń)

 

Po krótkim (lub dłuższym) zastanowieniu się, możemy stwierdzić, że にとうきん dosłownie oznacza dwie głowy mięśnia, czyli biceps, choć w tym przypadku przyda nam się jego bardziej fachowa, anatomiczna nazwa, czyli mięsień dwugłowy. 

 

Dla osób mniej zaznajomionych z medycyną/anatomią dwie głowy ścięgna lub błonnika mogą również brzmieć sensownie, więc warto rozwiać swoje wątpliwości, sprawdzając znaczenie w słowniku. 

 

Poniżej przedstawiam wybrane czytania poszczególnych znaków.

Im więcej znaków znamy, tym więcej „narzędzi” mamy do kojarzenia i zapamiętywania różnych słów. To na pewno skraca proces uczenia się nowego słownictwa, ponieważ dzięki znakom kanji mamy o wiele więcej możliwości powiązania brzmienia słów ze znakami i jednocześnie z konkretnymi znaczeniami.

Odgadywanie znaczeń nieznanych dotąd słów

W poprzedniej sekcji zobaczyliśmy, jak znajomość znaczeń znaków kanji może przyśpieszyć i urozmaicić naukę słownictwa oraz zdecydowanie je poszerzyć. 

W tej sekcji odwrócimy trochę sytuację. Naszym priorytetem nie będzie nauka nowego słownictwa, a jedynie odgadywanie znaczeń słów za pomocą znaków kanji, aby móc zrozumieć przekaz tekstu, który czytamy. 

Czytanie tekstów w języku japońskim to nie lada wyzwanie; zwłaszcza jeśli sięgamy po teksty, które nie są w żaden sposób przystosowane dla uczących się tego języka. W takiej sytuacji możemy od razu założyć, że napotkamy słowa, których wcześniej nie znaliśmy. Co gorsza, w wielu przypadkach nie będziemy mieć możliwości skopiowania nieznanych słów, ponieważ jakimś dziwny trafem japońskie strony blokują tę możliwość (oczywiście nie każda strona ma tę funkcję zablokowaną) lub będziemy korzystać z tradycyjnych materiałów (książki, czasopisma, lub dokumenty).

 

Jak już wspomniałem (wielokrotnie), znaki kanji reprezentują znaczenie, które możemy wykorzystać do odgadywania znaczeń słów, które widzimy po raz pierwszy (o ile tekst zawiera znaki kanji).

Taka umiejętność jest szczególnie przydatna podczas czytania japońskich gazet. Gazety japońskie pisane są specyficznym językiem. Często informacje nie są przekazywane pełnymi zdaniami, a raczej hasłami, szczególnie w przypadku nagłówków. Ale zacznijmy od prostszych rzeczy.

Podczas pierwszych kontaktów ze znakami kanji uczymy się tych podstawowych znaków, które najczęściej pochodzą z grupy piktogramów, czyli znaki stworzone na podstawie otaczającej nas natury. Już wtedy poznajemy bardzo logiczne złożenia, których znaczeń można bardzo łatwo się domyśleć nawet bez kontekstu. Prostym przykładem jest połączenie znaku 火 (ogień) i 山 (góra), czyli 火山 (wulkan).

Zróbmy zatem małe ćwiczenie. Poniżej przedstawiam trzy zdania ze słowami, których mam nadzieje nie znacie 😉.

 

Najpierw spróbuj sprawdzić się samodzielnie. Wyjaśnienia podane są pod zdaniami. Jako że tutaj skupiamy się tylko na domyślaniu się znaczeń, to czytania nawet nie będą aż tak ważne, ale żeby nie pozostawiać niedosytu, to wspomnę o nich w wyjaśnieniach.

Co oznaczają słowa zaznaczone na żółto?

 

Dla tych z Was, którzy nie mają ochoty akurat dzisiaj sprawdzać każdego znaku samodzielnie, dodam takie ogólne znaczenia znaków, ale zachęcam do tego, aby jednak każdy znak sprawdzić samemu w ramach praktyki. Jeśli pozostałe słowa są niezrozumiałe, również zachęcam do tego, aby przeanalizować znaki kanji.

(1) 停電になって、町 (まち)が 暗(くら)くなりました。

(2) 火山は 溶岩を 吹き出す(ふきだす)*。    

(3) 満月の夜(よる)は とても明るいです。

 

• 停 - zatrzymanie;  
• 電 - elektryczność;  
• 溶 - topić się;  
• 岩 - skała; 
• 満 - pełny; 
• 月- księżyc

*ふきだす - wyrzucać, wysyłać  (w powietrze)

A teraz wyjaśnienia:

(1) Z pierwszego zdania wynika, że miasto (町 (まち)) stało się ciemne (暗 (くら)くなりました) przez 停電, czyli przez zatrzymanie elektryczności, co w mowie codziennej my określamy jako przerwa w dostawie prądu (ang. blackout). Wydaje mi się, że to złożenie jest dość logiczne, a wysnucie powyższego znaczenia nie stanowi dużego wyzwania. 停電 czytamy jakoていでん. 

 

Wyzwanie, jakie może się jednak pojawić to znalezienie zwrotu, który brzmi naturalnie dla polskiego ucha. Zatrzymanie elektryczności to dość dosłowne znaczenie i raczej nikt nie powie: Miasto zrobiło się czarne, ponieważ elektryczność się zatrzymała. Na pewno nie raz i nie dwa napotkamy złożenia, które będą dla nas zrozumiałe, ale będziemy zmagać się ze znalezieniem "ładniejszej" polskiej wersji.

(2) W drugim zdaniu pojawia się już wcześniej wspomniany wulkan (火山), który wyrzuca z siebie roztopioną (溶) skałę (岩 ), którą na codzień określamy słowem lawa 

(ようがん). 

 

Częstym "efektem ubocznym" nauki kanji jest lepsze zrozumienie zjawisk zachodzących wokół nas. Samo słowa lawa nie informuje nas o tym, z czego składa się ta substancja. Natomiast kanji podpowiada nam, że jest to roztopiona skała. Jest to dość ogólna definicja, ale w czasach kiedy to złożenie powstało, ludzie nie mieli, aż tak rozbudowanej wiedzy w tym zakresie. Wydaje mi się, że jest kolejny dość ciekawy powód, dlaczego warto uczyć się znaków kanji.

(3) Ostatni przykład jest myślę tak oczywisty, że bardziej dosłownie się już chyba nie da. Mowa oczywiście o pełni (満) księżyca (月), czyli まんげつ. Całe zdanie możemy przetłumaczyć jako: Noce przy pełni księżyca są bardzo jasne.

 

Konwertowanie znaków w głowie

 

Japończycy, prowadząc rozmowę automatycznie, niemalże w mgnieniu oka wyobrażają sobie znaki, jakimi można zapisać usłyszane słowa (a przynajmniej sporą ich część). 

 

W języku japońskim mamy bardzo dużo słów, które brzmią tak samo, a znaczą co innego. W takiej sytuacji mamy do czynienia z homonimami. To z kolei prowadzi do tego, że możemy interpretować słyszane słowa na wiele różnych sposobów. Zastępując w głowie słyszane głoski (piszemy litery, a słyszymy głoski) znakami kanji i znając ogólny kontekst rozmowy, będziemy w stanie wybrać pasujące do danego kontekstu słowa, a co za tym idzie, prawidłowo interpretować wypowiedzi innych.
 
Spójrzmy na przykładowe zdanie, które mogłoby paść podczas rozmowy. 

 

ふるい　でんとうの　ある　がっこうに　はいった. 

Poszedłem/poszłam do szkoły o wieloletniej (starej) tradycji. 

ふるい (stary) i がっこう (szkoła) są tak popularnymi słowami, że nie będzie problemu z prawidłowym ich zinterpretowaniem. Problem za to może pojawić się przy słowie でんとう.

 
でんとう zapisane znakami 伝統 znaczy tradycja, ale zapisane znakami 電燈 oznacza światło elektryczne.

 
Gdyby w języku japońskim nie było znaków kanji, a zdania zapisywane byłyby tylko przy pomocy hiragany i katakany (które jak już pisałem reprezentują tylko dźwięki), powyższe zdanie można było by również zinterpretować jako:

 

Poszedłem/poszłam do szkoły posiadającej starą instalację elektryczną. 

 

Tak więc znając kanji, możemy ukierunkować nasze myśli na konkretne słowa, czyli 伝統 lub 電燈, zawężając wybór do 2, 3 opcji. 

Zawsze możemy dopytać, o które でんとう chodzi, czyli jakimi znakami pisze się akurat to でんとう. O tym jak przekazywać ustnie kanji piszę nieco niżej w tym artykule. 
 

Przykład z życia wzięty

Podczas pierwszej podróży do Japonii (mój staż nauki wynosił wtedy nieco ponad 4 lata) spotkałem się ze znajomą Japonką. Poszliśmy wtedy do zwykłej restauracji, aby coś zjeść. Po posiłku owa znajoma zapytała mnie: 

 

まんぷくですか? 

 

I w tym momencie doświadczyłem pierwszy raz wspomnianego efektu „konwertowania”. W ułamku sekundy pojawiały mi się w głowie wszystkie znaki (jakie wtedy znałem), które można przeczytać jako man: 漫・万・満 , oraz fuku: 服・福・腹.

 

Poniżej przedstawiam znaczenia poszczególnych znaków:

・漫 – występuje w słowie 漫 (まん)  + 画 (が). W tym przypadku dość ciężko określić jedno znaczenie tego znaku, ponieważ kanji to występuje głównie w złożeniach.
・万 – dziesięc tysięcy

・満 – pełny, wypełniać

・服 – ubranie

・福 – szczęście

・腹 – brzuch

Jako że kontekst był oczywisty, ponieważ była to sytuacja po posiłku, to jedynym sensownym zestawieniem było połączenie znaku 満 (pełny) oraz 腹 (brzuch) co razem daje 満腹 (まんぷく), czyli pełny brzuch, być najedzonym. 

 

Cała ta „operacja” trwała dosłownie kilka sekund, ale dzięki temu domyśliłem się znaczenia słowa, którego jeszcze nigdy nie widziałem ani nie słyszałem. Zobaczyłem je jedynie w głowie i to właśnie dzięki znakom kanji.

Inną sytuacją, kiedy taki konwerter znaków się przydaje, jest moment, kiedy chcemy przekazać, którego kanji użyć podczas rozmowy na żywo, ale nie mamy możliwości zapisania go. 

 

To przywołuje mi na myśl kolejną sytuację, w której się znalazłem, tym razem w Polsce, ale także podczas rozmowy z Japonką. Koleżanka ta otrzymała telefon, że nasz wspólny znajomy (także Japończyk) zranił się dość mocno w rękę. Po rozmowie opowiedziała mi wszystko i użyła wtedy słowa はれる. Jedyne はれる jakie wtedy znałem określało ładną pogodę, co zapisuje się znakiem 晴.

Zapytałem wtedy o jakie はれる chodzi. Wyjaśniła mi wtedy innymi słowami, że chodzi o spuchnięcie. Jako że bardzo lubię znaki kanji, od razu zapytałem jakim kanji zapisuje się to słowo. Wtedy owa znajoma wytłumaczyła mi (słownie), że po lewej stronie jest znak na księżyc (月), a po prawej kanji na słowo ciężki, czyli 重い. Po tym wyjaśnieniu od razu zobaczyłem w głowie 腫. 

Uwaga# 腫 to nie złożenie (月+重 ) tylko jest to jeden znak złożony z dwóch elementów.

 

Tak jak wspominałem na początku tego wątku, w języku japońskim jest bardzo dużo homonimów. Gdy podczas ustnej rozmowy nagle padnie słowo i nie wiadomo do końca, o które słowo chodzi, jak widać z powyższych przykładów, znaki kanji natychmiast rozwieją nasze wątpliwości. 

 

Pierwszy przykład, który opisałem (z まんぷく) to była sytuacja, gdzie w ogóle nie znałem tego słowa. Druga (z はれる) to sytuacja, gdzie znałem słowo, które tak brzmi, ale kanji nie pasowało do kontekstu. 

Ustne przekazywanie znaków

Zapisywanie tego co słyszymy, przeważnie nie stanowi dla nas wyzwania, ponieważ mamy do dyspozycji tylko 32 litery w języku polskim. Ortografia może stanowić wyzwanie, ale to "pikuś" w porównaniu z japońskimi znakami kanji. Jeśli nie wiemy, jak coś zapisać po polsku, najczęściej zapytamy: Przez jakie "rz" się to pisze? Piszemy to razem czy osobno? Co więcej, pytanie: Którymi literami pisze się to słowo? nie padnie nigdy. W końcu mamy tylko 32 litery w naszym alfabecie, a taką liczbę łatwo zapamiętać. 

 

Sprawy mają się inaczej podczas rozmowy w języku japońskim. Pytania o znaki kanji, którymi piszę się dane słowo, są dość częste. Co zrobić w takiej sytuacji? Odpowiemy, ile kresek składa się na dany znak i zaczniemy palcem malować ten znak w powietrzu? Raczej marny sposób. Jeśli mamy kartkę i długopis możemy ten znak zapisać. Ale co jeśli tej kartki i długopisu nie mamy? Trzeb ten znak przekazać ustnie, tak aby nasz rozmówca mógł wyobrazić go sobie w głowie. 

Załóżmy, że chcemy wytłumaczyć, jak zapisać imię 健太 (けんた). To czy przekażemy zapis imienia z sukcesem, zależy od znajomości znaków kanji naszego rozmówcy, ale przyjmijmy, że jest nim Japończyk. 

 

Warto wspomnieć, że zapis imion Japońskich jest problematyczny, ponieważ często jedno imię można zapisać różnymi znakami (Wikipedia podaje 8 znaków kanji, którymi możemy zapisać imię Megumi). Co więcej, znaki kanji mają więcej niż jedno czytanie, więc możemy przeczytać znaki składające się na czyjeś imię na kilka sposobów. Dlatego między innymi podczas poznawania się, Japończycy wymieniają się wizytówkami (名刺 – めいし) i dokładnie patrzą, jak zapisuje się imię drugiej osoby.

A więc jak ustnie przekazać znaki kanji, którymi piszę się imię Kenta?  

 

Przede wszystkim należy wiedzieć w jakich popularnych słowach można dane znaki spotkać (tak jak w przypadku znaku 腫 z wcześniejszego przykładu ze spuchniętą ręką). W przypadku imienia Kenta mamy dwa znaki 健 (けん) oraz 太 (た). Najpopularniejszym słowem zwierającym kanji 健 jest  健康 (けんこう; zdrowie) natomiast wyrazem, które od razu przychodzi na myśl widząc znak 太 to przymiotnik 太い (ふとい ; gruby). Zatem najprostszym sposobem, by ustnie przekazać zapis tego imienia jest powiedzenie:

 

「健康」の「健」と「太い」

「けんこう」 の「けん」と「ふとい」

 

czyli: けん ze słowa けんこう i  ふとい. 

 

Wtedy automatycznie druga osoba zobaczy w wyobraźni zapis 健太.

Wydawałoby się, że kanji mają zastosowanie wyłącznie w piśmie, jednak powyższe przykłady pokazują, że nawet podczas rozmowy można w pewnym sensie posługiwać się znakami kanji, co niewątpliwie pokazuje ich ogromną wartość dla języka japońskiego. 

 

W przeszłości bywały już propozycje zniesienia całego pisma japońskiego i zastąpienie go romaji. Jednak fakt, że tego nie zrobiono, świadczy o tym, że byłby to krok w złą stronę

Rozważmy jeszcze jeden przykład. 

 

Załóżmy że podczas rozmowy nasz rozmówca użył słowa こうか, a my nie wiemy o które こうか chodzi, ponieważ znamy kilka słów, które się tak wymawia. Wybrałem pierwsze cztery (jest ich o wiele więcej), które pojawiły mi się w słowach proponowanych.

• 効果 – efekt
• 高価 – wysoka wartość; cena
• 硬貨 – moneta; twarda waluta
• 校歌 – szkolna piosenka; hymn

Załóżmy, że naszemu rozmówcy chodzi o czwarte znaczenie, czyli szkolna piosenka; hymn. Oczywiście może on wyjaśnić znaczenie tego słowa mówiąc po prostu: 学校の歌　(がっこう の うた ; piosenka szkoły), ale wtedy poda nam znaczenie tego słowa, a my chcemy wiedzieć jak to słowo zapisać. A więc chcąc przekazać ustnie sposób zapisania nasz rozmówca użyje słów, które wykorzystują kanji z zapisu 校歌. 

 

Więc w tym przypadku by zobrazować ten zapis można powiedzieć: 

 

「学校」の「校」と「歌」 

「がっこう」の「こう」と「うた」

 

czyli: こう ze słowa がっこう oraz うた.

Rodzaje słów - zaproszenie na bonus

Oczywiście wspomniane korzyści ze znajomości kanji przydają się tylko do tzw. kango (漢語), czyli czegoś co pewnie większość zna pod pojęciem słowa sinojapońskie. W tym miejscu chciałbym zaprosić wszystkich czytelników do zapoznania się z moim darmowym kursem o rodzajach słów w języku japońskim. Opowiadam tam o takich aspektach języka japońskiego, które są bardzo rzadko poruszane, a których znajomość na pewno się przyda.
    
Nie chcę zdradzać więcej szczegółów więc zostawiam tylko [LINK] i przechodzę do ostatniego zagadnienia w tym artykule 😃

Urozmaicenie nauki

Nauka języka obcego powinna czasem przyjąć formę rozrywki. Nie powinna kojarzyć się tylko z kuciem z podręcznika. Dlatego warto od czasu do czasu obejrzeć jakiś film, przeczytać książkę, czy zagrać w grę.

O ile w językach, które wykorzystują alfabet łaciński, sprawdzenie nieznanych słów jest proste, o tyle w takich językach jak japoński jest to dość problematyczne właśnie ze względu na kanji.

Gry bardzo rzadko zawierają furigane, a w książkach, w zależności od tego do kogo jest skierowana, podpisywane są tylko trudne słowa. Zarówno gry jak i książki to świetna rozrywka, która "przy okazji" pomaga poznać nowe słowa i przede wszystkim utrwalić to, co już znamy.

Jednak w języku japońskim sprawdzanie każdego znaku jest raz że monotonne to czasami też trudne. Jeśli ćwiczymy pisanie znaków od wczesnych etapów nauki, z czasem jesteśmy w stanie domyśleć się kolejności pisania nieznanych znaków i wyszukać ich znaczenie wpisując je ręcznie w wyznaczone do tego miejsce (większość słowników z taką opcją wyszukiwania znaków zwraca uwagę na kolejność i kierunek pisania). Więc jeśli ktoś nie uczył się w ten sposób, to będzie ciężko. Ale nawet jeśli potrafimy wyszukiwać słowa, to sprawdzanie znaków psuje całą rozrywkę, ponieważ skupiamy się na szukaniu znaków zamiast na grze. 

W takiej sytuacji możemy albo darować sobie na jakiś czas taką grę. Albo po prostu grać w nią "na czuja" i metodą prób i błędów domyślać się, co dane znaki oznaczają. Na początkowych etapach może to być jednak dość nudne i skończy się tym, że nie będziemy się uczyć tylko grać, ponieważ mechanika gry może dość intuicyjna i znajomość języka nam się nie przyda.

 

 

Screen z gry Summoner's War

Jeśli chodzi o książki to tutaj jest trochę lepiej, ponieważ możemy wybrać na początek proste, kierowane do dzieci książki jak np. mangi. Tam znaki kanji bardzo często są podpisywane. 

Skan ze zbioru mang KOROKORO

Ale jeśli będziemy polegać tylko na furiganie, to utkniemy tylko na książkach dla dzieci. A zwykłe książki są już o wiele uboższe w takie podpisy. Musimy zwracać uwagę na kanji! Po przeczytaniu furigany odrazu przechodzimy do analizy znaków kanji.

Też przez to przechodziłem. Odkąd zacząłem się uczyć (w 2024 to już ponad 10 lat temu) nieraz kupione przeze mnie książki czy mangi musiały na mnie trochę poczekać po pierwsze przez gramatykę, a po drugie przez kanji. Ale najważniejsze jest to, żeby się z tym nie spieszyć, tylko dopasowywać takie dodatkowe materiały do obecnego poziomu, ale pamiętając, by ciągle rozwijać znajomość znaków.

Oczywiście to nie tak, że trzeba się uczyć codziennie X liczby znaków byle szybko, byle więcej. Nie. To do niczego nie doprowadzi. Ale o moich propozycjach nauki kanji opowiem w oddzielnym artykule i to nie będzie "cudowne 5 sposób dzięki, którym w rok opanujesz wszystkie kanji". 

 

Japończycy uczą się kanji przez cały okres swojej edukacji i nawet po jej zakończeniu (i to żyjąc w miejscu, gdzie ma się codziennie z nimi styczność!). Niestety influencerzy i tak zwani "Janusze biznesu" 😉 na każdym kroku próbują sprzedać nam magiczne i niepowtarzalne sposoby na opanowanie 1000 znaków w mniej niż rok. Gdzież oni byli, kiedy to miliony Japończyków zmagało się (i dalej zmaga się) ze żmudnym wkuwaniem znaków?! 

 

Trzeba przede wszystkim cierpliwości i zdrowo-rozsądkowego podejścia do tematu. Efekty przyjdą w swoim czasie 💪

以上です。 Podziel się w komentarzu swoją opinią na temat kanji.  A może dostrzegasz jeszcze jakieś inne plusy ich znajomości?

Wsparcie

Jeśli podoba Ci się to, co robię i jest to przydatne, możesz okazać wsparcie, zostając moim patronem 

https://patronite.pl/nippongo20

bądź stawiając mi symboliczną kawę. Będę wdzięczny za każdą 😌👍

https://buycoffee.to/nippongo

Do zobaczenia w kolejnych artykułach!